Çocuklara Kanser Nasıl Anlatılır?
- Uma Psikoloji
- 7 gün önce
- 4 dakikada okunur
Kanser Psikolojisi, Çocuk Psikolojisi ve Psikoonkolojik Yaklaşımlar Eşliğinde Yol Gösterici Bir Rehber: Çocuklara Kanser Nasıl Anlatılır?
🟣 Not: Bu yazı, kanser tanısı almış bir çocuğa hastalığını nasıl anlatırız? sorusuna değil, kanser tanısı almış bir yetişkinin (örneğin anne, baba, büyükanne veya öğretmen) yakınında bulunan sağlıklı bir çocuğa bu durumu nasıl açıklarız? sorusuna odaklanmaktadır. Hasta olmayan ama sürece tanıklık eden çocuklara yaklaşımı ele alır.
Çocuklara Kanser Neden Anlatılmalı?
Birçok yetişkin, çocukların bu tür "zor" konuları bilmemesi gerektiğine inanır. “Daha küçük, anlamaz”, “Zaten üzülmesin”, “Daha zamanı var” gibi düşüncelerle konuyu kapatma eğilimi oluşur. Ancak çocuklar, düşünüldüğünden çok daha fazla şeyi hisseder ve kendi dünyalarında anlamlandırmaya çalışır.
Anlatılmayan şeyler, çocukların iç dünyasında genellikle kendilerini suçlamalarına, uyumsuz davranışlar sergilemelerine veya yoğun kaygı geliştirmelerine yol açar. Örneğin; annesi sık sık hastaneye giden bir çocuk, annesinin kendisi yüzünden cezalandırıldığını düşünebilir. Sessizlik ve belirsizlik, çocuk için en büyük tehditlerden biridir.
Açık, yaşına uygun ve şefkatli bir iletişim, çocuğun güven duygusunu korumasına ve sürece uyum sağlamasına yardımcı olur.
Yaş Grubuna Göre Anlatım Yöntemleri
Aşağıda yer alan öneriler, kanser tanısı almış bireyin çevresindeki sağlıklı çocuklara yöneliktir. Yani burada sözü edilen çocuklar, bizzat hasta olan değil, hasta olan birine tanıklık eden çocuklardır.
👉 İ2-5 Yaş Arası (Okul Öncesi)
Bu yaş grubundaki çocuklar soyut kavramları anlamakta zorlanırlar. Ölüm, hastalık, mikrop gibi kavramlar henüz net değildir. Bu nedenle anlatım basit, somut ve kısa olmalıdır.
Ne denebilir?“Anne biraz hasta. Bu yüzden hastaneye gidiyor ve bazı ilaçlar alıyor. Bu hastalık bulaşıcı değil. Seninle ilgilenemediğinde bile seni çok seviyor.”
Nelere dikkat edilmeli?
“Yatma”, “uyumak” gibi kelimeler yanlış anlamaya yol açabilir.
Çocuk bu yaşta oyun yoluyla duygularını ifade eder.
Rutinlerin korunması, çocuğa güven verir.
👉 İ6-9 Yaş Arası (İlkokul Çağı)
Bu yaş grubundaki çocuklar neden-sonuç ilişkisi kurmaya başlar. Hastalık kavramı şekillenmeye başlamıştır. Ancak hala “kendi suçuymuş gibi” düşünme eğilimindedir.
Ne denebilir?“Doktorlar annene ‘kanser’ adında ciddi bir hastalık tanısı koydu. Bu hastalık için tedavi görmesi gerekiyor. Bazen bu tedaviler onu yorgun yapabilir ama bu senin yüzünden değil.”
Nelere dikkat edilmeli?
Suçluluk duygularını söze dökebilmesi için cesaretlendirilmelidir.
Gündelik işlevselliği mümkün olduğunca korunmalı.
Sorduğu her soruya yaşına uygun, dürüst ve net yanıtlar verilmeli.
👉 İ10-13 Yaş Arası (Ergenliğe Geçiş)
Bu yaş grubundaki çocuklar artık daha somut gerçekleri anlayabilirler. Ölüm ve yaşam arasındaki farkı kavramışlardır. Ancak duygularını dile getirmekte zorlanabilirler ve içlerine kapanabilirler.
Ne denebilir?“Kanser zor bir hastalık. Bu süreçte bazı şeyler değişebilir. Seninle dürüstçe konuşmak istiyoruz çünkü senin ne hissettiğin bizim için önemli. Ne istersen sorabilirsin, her duygun kabul.”
Nelere dikkat edilmeli?
Duyguların bastırılmaması teşvik edilmelidir.
İletişim açık ama zorlayıcı olmayan bir şekilde sürdürülmelidir.
Çocuğun sosyal hayatı (okul, arkadaşlar) desteklenmelidir.
👉 İ14-18 Yaş Arası (Ergenlik)
Ergenler, yetişkin kavrayışına oldukça yaklaşmışlardır. Ancak bu dönemde kontrol, öfke ve yalnızlık duyguları yoğun olabilir. Ailedeki krizler, ergenlik sürecini daha da karmaşıklaştırabilir.
Ne denebilir?“Bunun kolay olmadığını biliyorum. Ama biz bu süreci birlikte aşabiliriz. Güvendiğin bir öğretmeninle ya da psikologla konuşmak istersen her zaman yanındayız.”
Nelere dikkat edilmeli?
Bağımsızlık ihtiyacıyla birlikte gelen mesafe, yanlış yorumlanmamalıdır.
Kendine zarar verme, içe kapanma gibi belirtiler dikkatle izlenmelidir.
Dış destek (psikolog, okul rehberi) önerilebilir.
Korkutmak Yerine Bilgilendirmek: Dili Nasıl Kullanalım? | Çocuklara Kanser Nasıl Anlatılır?
Çocuklara kanser anlatılırken amaç, onları korkutmak ya da her detayı vermek değil; anlayabilecekleri kadarını, dürüstçe ve sevgiyle paylaşmaktır. Kullanılan dilin korkutucu olmaması, çocuğun iç dünyasında daha sağlıklı bir işleme süreci başlatır.
Kaçınılması Gereken Cümleler:
“Bir şey yok.”
“İyileşecek mi bilmiyoruz.”
“Ölecek mi?” (Bu soruya kaçamak değil, yaş grubuna uygun ve gerçekçi yanıt verilmeli.)
Yerine Kullanılabilecek Cümleler:
“Bu hastalık ciddi ama doktorlar ellerinden geleni yapıyor.”
“Bu süreç zor olabilir, ama senin yanında olacağız.”
“İlaçlar bazen saç dökebilir, ama bu onun iyileşmesine yardım ediyor.”
Duyguların İfadesi ve Çocukla Sağlıklı Bağ Kurmak
Çocuklar duygularını her zaman sözcüklerle ifade edemezler. Davranışları, oyunları ya da sessizlikleri birer işarettir. Ebeveyn ya da öğretmen olarak en büyük destek, çocuğun duygularına alan tanımaktır.
“Üzgünüm, seni üzdüm mü?”“Böyle bir şey olduğu için korkmuş olabilirsin.”“Sana söylemediğimiz için kafan karışmış olabilir.”
Bu tür cümleler, çocuğun hem duygularını fark etmesini hem de onları paylaşabileceğini anlamasını sağlar. Çocukla kurulan bu bağ, kriz zamanlarında en önemli koruyucu faktördür.
Psikolog Rehberliğinde Çocukla İletişim Kurmak | Çocuklara Kanser Nasıl Anlatılır?
Bazen ne söyleneceğini bilememek ya da çocuğun verdiği tepkiler karşısında çaresiz hissetmek çok doğaldır. Bu noktada bir psikoonkoloji uzmanı psikolog ile çalışmak hem ebeveyne hem çocuğa büyük fayda sağlar.
Psikolog, ailenin özel durumunu göz önünde bulundurarak kişiye özel bir anlatım yolu belirleyebilir. Aynı zamanda çocukla birebir görüşmeler yaparak onun içsel dünyasını anlamaya çalışır. Oyun terapisi, duygusal destek çalışmaları ve aile görüşmeleri bu sürecin bir parçası olabilir.
🟣 Not: Eğer kanser tanısı bizzat çocuğun kendisine konduysa, bu çok daha hassas ve uzmanlık gerektiren bir durumdur. Bu yazı, hasta olmayan ancak sürece tanıklık eden çocuklar için hazırlanmıştır.
Okulda Durumu Anlatmak Gerekir mi?
Öğretmenler ve okul rehberlik servisi, çocuğun psikolojik sürecine destek olabilecek önemli bir çevredir. Eğer aile uygun görüyorsa, öğretmenlere temel bilgiler verilmesi hem çocuğun okul ortamında zorlanmamasını sağlar hem de öğretmenin çocuğa daha dikkatli yaklaşmasına olanak tanır.
Ancak bilgi paylaşımı çocuğun izni ve yaşı dikkate alınarak yapılmalı, onu utandıracak ya da dışlanmasına yol açacak durumlar engellenmelidir.
Sonuç: Çocuklara Kanser Anlatılabilir, Anlatılmalıdır
Çocuklar, sevgiyle anlatıldığında her şeyi kaldırabilirler. Asıl kırıcı olan şey, anlatılmayan duygular, saklanan gerçekler ve cevapsız bırakılan sorulardır. Kanser gibi zorlayıcı bir hastalık sürecinde, çocuğun iç dünyasında güven duygusunu korumak, onun gelecekteki psikolojik dayanıklılığı açısından da çok kıymetlidir.
Kanser psikolojisi alanında çalışan bir psikolog, sadece hastaya değil, ailenin tüm bireylerine destek sunabilir. Psikoonkoloji, yalnızca bilgilendirme değil, duygularla temas kurmayı da içeren bir yaklaşımdır.
Uma Psikoloji’de Psikoonkolojik Destek
Uma Psikoloji olarak, kanser sürecinden geçen ailelerin yanındayız. İstanbul Şişli’de bulunan merkezimizde, hem yetişkinler hem de çocuklar için psikolojik destek hizmeti sunuyoruz. Çocuğunuza ne söyleyeceğinizi bilemediğiniz anlarda, yalnız olmadığınızı bilmenizi isteriz.
Sık Sorulan Sorular | Çocuklara Kanser Nasıl Anlatılır?
Çocuğuma kanseri anlatmazsam ne olur?
Muhtemelen çocuk bir şeylerin ters gittiğini fark eder ama anlamlandıramaz. Bu durum onun kaygısını artırabilir, kendini suçlamasına yol açabilir.
Ne zaman anlatmalıyım?
Değişiklikler başlamadan önce anlatmak idealdir. Ancak her yaş ve duruma göre zamanlama psikologla birlikte değerlendirilebilir.
Çocuk psikoloğuna gitmek gerekir mi?
Eğer çocuğun duygularını ifade etmekte zorlandığı, içine kapandığı, uyku/iştah bozukluğu yaşadığı fark edilirse bir uzmana başvurmak faydalı olur.
Faydalı paylaşımlarımız için bizi Instagram'da takip edin!
İletişime Geçin!
Adres: Şişli / İstanbul
(Gayrettepe metro çıkışı)
E-posta: info@umapsikoloji.com
Telefon: +90 530 403 05 90 (Whasapp için Tıklayın!)
Ulaşım Kolaylığı
Gayrettepe Şişli'de bulunan ofisimize Mecidiyeköy, Beşiktaş, Nişantaşı, Bomonti, Etiler, Sarıyer, Maslak, Levent gibi semtlerden kolaylıkla ulaşabilirsiniz. Metro/metrobüs çıkışında bulunan ofisimiz İstanbul Avrupa yakasında merkezi bir konumda olup otopark imkanı da vardır.
Comments