Bir Birliktelik Neden Sonlanır? Gottman’a Göre İlişkilerin Katili Mahşerin Dört Atlısı

Mahşerin Dört Atlısı Gottman Çift Terapisi

Hiç partnerinizle ilişkinizin nereye gittiğini sorguladığınız bir döneme girdiniz mi? Eminim pek çok kişi hayatında en az bir kez de olsa böyle bir sorgulamaya düşmüştür. Bu tür sorgulamaların akabininde ‘Partnerim neden bana böyle davranıyor’, ‘Neyi paylaşamıyoruz da bu duruma geldik?’, ‘Acaba ayrılsak mı?’ gibi soruların zihinde canlanması muhtemel, hatta nitekim kaçınılmazdır. Böyle bir durumda yardım almayı düşünmekten daha doğal birşey yoktur. 

Başlarda Amerika Birleşik Devletleri’nde daha sonrasında tüm dünyada tanınan ve saygı gören araştırmacı ve psikoterapist John Gottman için de partnerler arasındaki  ilişki dinamikleri ve tartışma konuları büyük merak uyandırmıştır. Gottman’ın perspektifine göre, evlilikleri (aslında düşünülürse tüm beraberlikleri) bitiren asıl problemin çiftler arasındaki kırgınlıklar, öfke ve tartışmaların yanı sıra esas problemin çiftlerin nasıl tartıştığı ve çatıştığıyla ilgilidir. Yani kısacası, ilişkisel problemlerin de bir dinamiği vardır ve bu dinamik bazı durumlarda ilişkiye büyük hasar verebilir. Gottman’a göre bu maladaptif davranışsal örüntüler ilişkilerin sonlanmasına sebep olan Mahşerin Dört Atlısı’ndan ibarettir. Gelin bu dört yaygın davranış örüntüleri birlikte inceleyelim.

• Eleştirme: Bu örnekteki bahsi geçen eleştirme kişinin partnerinin kişisel özelliklerini hedef alarak olumsuz ifadelerle eleştirmesi anlamına gelir. Eleştiri, partnerin kişiliğine veya karakterine saldırıda bulunmayı içerir. Örneğin, ‘Sana daha kaç defa ben maç izlerken televizyonun önünden geçme demem gerekiyor? Anlamanda bir kıtlık mı var?’ gibi saldırgan ve eleştirel bir mizaç iki kişi arasındaki bağı sarsacak düzeydedir. Şayet ilişkiniz boyunca ettiğiniz kavgalar bir durumdan öte beraber olduğunuz kişinin şahsını ağır bir biçimde eleştirecek duruma geldiyse durup bir düşünmekte fayda var.

• Küçümseme: Partnerin duygularını, isteklerini veya düşüncelerini aşağılama, küçümseme veya alay etme eylemidir. Bu, partnerin kendine olan saygısını azaltabilir ve iletişimde derin yaralar açabilir. ‘Ne demek tüm gün çok çalıştım da yoruldum? Ben tüm gün temizlik yap, yemek yap, çocukların peşinden koş, sen de tüm gün ekran başında oturduğun için yorul, öyle mi? Güleyim bari.’ gibi karşı tarafın mesleğini, iş yerinde gösterdiği fiziksel ve mental eforu küçümseme buna bir örnektir. Bu davranışsal örüntü küçümsenen partnerin özgüveninde derin yaralar açabilir. 

• Alınganlık ve Savunmaya Geçme: Bu, bir tartışma veya sorunlu bir durum ortaya çıktığında, kişinin suçlamaları reddetmek veya kendini haklı çıkarmak için saldırgan bir şekilde tepki vermesidir. Bu tür bir iletişim genellikle çatışmayı daha da şiddetlendirir. Bir zaman sonra bu davranışsal örüntü bir kısır döngüye girip, kişilerin karşılıklı birbirlerini suçlamasıyla sonuçlanabilir. Bu duruma bir örnek olarak ‘Bana sürekli emirler yağdırıp duracağına otur da bir düşün bakalım neden içimden böyle davranmak gelmiyor.’ gösterilebilir.

• Duvar Örme: Bu durum karşı taraftaki partnerin diğerini düzenli olarak aşağılaması sonucu gelişim gösterebilir. Sürekli hor görülen, aşağılanan kişi bir zaman sonra partneri ile arasına adeta görülmez bir duvar örer ve onun olumsuz davranışlarına karşı kendine bir koruma kalkanı oluşturur. Basitçe tabiriyle duvar örmek, kişinin partnerini gözden çıkarması, ona küsmesi ve onunla iletişimde kalmak istememesi durumuna doğru evrilir. 

Bu dört atlı, bir ilişkinin sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir. Ancak, ilişkide bu olumsuz davranışları fark etmek ve değiştirmek mümkündür. Daha yapıcı iletişim becerileri ve empati geliştirme gibi çeşitli stratejiler kullanılarak bu durumlarla başa çıkılabilir. Bununla birlikte, ilişkide açık iletişim, saygı ve sevgi gibi olumlu davranışlar teşvik edilmelidir.

Bu dört atlıya dikkat ederek, çiftler ilişkilerini sağlıklı bir şekilde sürdürebilir ve birbirlerine olan sevgi ve saygılarını artırabilirler. Ayrıca, çatışmaların yapıcı bir şekilde çözülmesi ve iletişimin sağlam temeller üzerine oturtulması da ilişkinin güçlenmesine yardımcı olabilir.

Yazan: Psikolog Neslihan Çalışkan (Uma Psikoloji Staj Programı)

İletişim Mahşerin Dört Atlısı Gottman Çift Terapisi

Aile ve çift terapisi alanında uzmanlaşmış ve tecrübeli klinik psikolog kadromuzdan psikolojik danışmanlık almak için randevu oluşturabilirsiniz.

E-posta: info@umapsikoloji.com Telefon: +90 530 403 05 90

Sosyal Medya:

Instagram: https://www.instagram.com/umapsikoloji/

Linkedin: https://www.linkedin.com/company/76074879/